In veel landen is kraanwater veilig te drinken, maar er zijn nog genoeg plekken waar dat niet vanzelfsprekend is. Volgens deskundigen zoals Gertjan Medema, deeltijdhoogleraar Water en Gezondheid aan de TU Delft, kan drinkwater onder bepaalde omstandigheden besmet raken en zo gezondheidsrisico’s opleveren.
Hoe raakt water besmet?
Waterverontreiniging ontstaat vaak door contact met rioolwater of mest. Bij hevige regenval kunnen ziekteverwekkers via afstromend water in de waterzuiveringsinstallaties terechtkomen. Als deze installaties daar niet goed op zijn voorbereid, kunnen bacteriën en virussen uiteindelijk in het drinkwater belanden.
Een ander probleem zijn lekkende waterleidingen. In Nederland is het waternet goed onderhouden, maar in steden zoals Rome gaat tot wel 50% van het water verloren door lekkage. Door droogte is de watervoorraad daar zo laag dat er wordt overwogen het drinkwater dagelijks acht uur lang af te sluiten. Zonder constante druk in het leidingnetwerk kan vervuild water naar binnen sijpelen.
Legionella vormt ook een risico
Een bijkomend risico is de legionellabacterie, die zich ontwikkelt in lauw water, vooral in slecht beheerde systemen. Hotels en campings vormen risicoplekken, vooral als warmwatersystemen niet voldoende verwarmd worden. Uit onderzoek uit 2013 bleek dat minstens 753 Europese accommodaties tussen 1990 en 2011 in verband konden worden gebracht met legionellabesmettingen.
Vooral kleine watersystemen, zoals die op campings of in afgelegen dorpen, zijn kwetsbaar. Binnen de EU voldoet weliswaar 99% van de grotere systemen aan de Drinkwaterrichtlijn, maar in Frankrijk en Italië worden kleine waterwinningen soms besmet met E. coli, de zogenoemde poepbacterie. Voor mensen met een goede weerstand levert dat meestal geen problemen op, maar bij mensen met een zwakker immuunsysteem kan het leiden tot ernstige diarree. Door water minstens één minuut te koken, kunnen ziekteverwekkers worden gedood.
Veteranenziekte: een gevaarlijkere vorm van legionella
Een specifieke variant van de legionellabacterie, de Legionella pneumophila, kan veteranenziekte veroorzaken. In Nederland worden jaarlijks zo’n 300 gevallen vastgesteld. De ziekte tast de longen aan en kan dodelijk zijn, vooral bij ouderen of mensen met een verzwakt immuunsysteem. De bacterie gedijt goed in stilstaand water tussen de 25 en 55 graden Celsius. De sterfte ligt tussen de 2 en 10 procent.
Veel landen voegen daarom chloor toe aan het kraanwater. Dat maakt het veiliger, maar minder smakelijk. In Nederland is chloor sinds 2005 niet meer nodig als ontsmettingsmiddel, wat volgens Medema te danken is aan onze hoogwaardige waterzuivering.
Ook thuis risico na vakantie
Niet alleen op reis loop je risico. Bij thuiskomst na een paar weken vakantie kan stilstaand water in warme leidingen ook legionella bevatten. Daarom adviseren waterbedrijven om bij terugkomst alle kranen even te laten doorstromen voordat je ze gebruikt.
Kraanwaterkwaliteit in populaire vakantielanden
Spanje: Over het algemeen veilig te drinken. Het water smaakt door het chloor niet altijd lekker, waardoor veel mensen voor flessenwater kiezen.
Frankrijk: Meestal veilig, al kunnen kleine systemen, zoals op campings, minder betrouwbaar zijn. Let op bordjes met “eau non potable” bij de kraan.
Italië: Kraanwater is veilig, maar kan chloor bevatten. Bij onveilig water hangt vaak een bordje met “acqua non potabile”.
Griekenland: Volgens experts is het water doorgaans van goede kwaliteit, maar ook hier geldt: op campings of in afgelegen gebieden is voorzichtigheid geboden.
Verenigde Staten: Kraanwater is veilig, maar heeft vaak een duidelijke chloorsmaak. Drink geen water uit beekjes of meren zonder het eerst te zuiveren.
Nederlandse Antillen: Op Aruba, Bonaire en Curaçao is het kraanwater veilig. Op Sint Maarten wordt flessenwater aanbevolen. Op St. Eustatius en Saba kun je beter geen kraanwater drinken.
Indonesië: Kraanwater is niet veilig om direct te drinken. Het moet eerst gekookt, gefilterd of ontsmet worden. Ook ijsblokjes zijn af te raden, en koken met kraanwater kan alleen als het water eerst aan de kook is gebracht.