De vrijheid van reizen ligt zowel in eigen land als daarbuiten steeds meer onder een vergrootglas. Waar de Nederlandse Spoorwegen vanaf vandaag maatregelen nemen om fraude en agressie in de trein tegen te gaan, trekken internationale reisgidsen aan de noodrem als het gaat om populaire vakantiebestemmingen. De rode draad is duidelijk: drukte, misbruik en overlast dwingen vervoerders en lokale overheden tot ingrijpen.
Einde aan gesjoemel met korting
Wie in Nederland gewend was om even snel bij de automaat een kaartje met samenreiskorting te kopen, komt vanaf nu bedrogen uit. De NS heeft besloten dat er een online code nodig is om gebruik te maken van de veertig procent korting in de daluren. De abonnementhouder moet deze code zelf genereren en delen met de medereiziger. Het idee erachter is simpel maar strikt: tijdens de reis moeten beide partijen ook daadwerkelijk bij elkaar zitten.
Volgens de vervoerder is deze digitale drempel bittere noodzaak. Het huidige systeem leidt namelijk te vaak tot vervelende discussies in de coupé, die soms escaleren tot verbaal of zelfs fysiek geweld tegen personeel. Hoofdconducteur Willem Bax, die al 35 jaar op het spoor zit, ziet de verharding van dichtbij. “Mensen hebben de korting, maar reizen feitelijk alleen. Als we ze daarop aanspreken, krijg je de standaard smoesjes: ‘hij is net naar de wc’ of ‘zij is net uitgestapt’. Het loopt soms echt uit de hand.”
De NS stelt dat ze jaarlijks miljoenen euro’s mislopen door reizigers die onterecht met korting reizen. Er is nog wel even respijt: tot 22 april geldt een overgangsperiode waarin de kaartautomaat nog soelaas biedt, maar daarna is het definitief voorbij.
Kritiek op digitale barrière
Niet iedereen is te spreken over deze nieuwe werkwijze. Reizigersvereniging Rover noemt de maatregel onnodig en klantonvriendelijk. Directeur Freek Bos vraagt zich hardop af hoe groot het probleem van ‘meereizen met onbekenden’ nu werkelijk is. “Bovendien staat nergens in de voorwaarden wie die medereiziger moet zijn,” stelt hij. Rover vreest vooral voor ouderen en mensen die minder digitaal vaardig zijn. Hoewel de NS verwijst naar servicebalies, werpt het verplicht online regelen van een code voor velen een drempel op. Eerder wist Rover al te voorkomen dat het aantal keer samenreizen beperkt zou worden; die limiet is er gelukkig niet gekomen.
Wereldwijde rem op toerisme
Niet alleen in de Nederlandse treinen wordt de touwtjes strakker aangetrokken. Wereldwijd klinkt de roep om grenzen te stellen aan de reislust. Reisgidsgigant Fodor’s heeft in zijn jaarlijkse advies voor 2026 een z zogeheten “No List” gepubliceerd. Hierop staan acht bestemmingen die je volgens hen beter kunt mijden. Het gaat niet om een boycot, maar om een waarschuwing: op deze plekken bezwijken natuur en lokale gemeenschappen onder de druk van het massatoerisme.
Het aantal internationale aankomsten steeg in de eerste helft van 2025 alweer met vijf procent en overtreft daarmee de cijfers van voor de pandemie. Die groei heeft een keerzijde. Neem Antarctica. Hoewel het niet zo vol is als Venetië, kan het kwetsbare ecosysteem de vertienvoudiging van het aantal toeristen simpelweg niet aan. De ecologische voetafdruk van de schepen en de verstoring van het wild baren experts grote zorgen.
Van de Alpen tot de Canarische Eilanden
Dichter bij huis staat de Jungfrau-regio in Zwitserland op de lijst. De balans tussen het verwelkomen van bergliefhebbers en het behouden van de leefbaarheid voor de lokale bevolking is daar zoekgeraakt.etzelfde geldt voor de Canarische Eilanden en het Parijse Montmartre. In Spanje gingen duizenden mensen de straat op met leuzen dat de eilanden “een limiet hebben”. In Parijs klagen bewoners over de “Disneyficatie” van hun wijk, waar winkels voor de buurt plaatsmaken voor souvenirshops en fotograferende dagjesmensen.
Ook buiten Europa groeit de weerstand. In het Amerikaanse Glacier National Park in Montana is de drukte zo groot dat er in de zomermaanden al met tijdslots wordt gewerkt, vergelijkbaar met de nieuwe striktheid van de NS. Toch blijven files en luchtvervuiling daar een probleem.
Leefbaarheid in het geding
De lijst van Fodor’s wijst verder naar Isola Sacra bij Rome, waar plannen voor een nieuwe cruisehaven op fel verzet stuiten vanwege angst voor schade aan ecosystemen en Romeinse ruïnes. In Mexico-Stad en het Keniaanse Mombasa wordt vooral gewezen naar de verdringing van de lokale cultuur en bevolking door stijgende huren en overvolle straten.
Of het nu gaat om een forens in de trein tussen Utrecht en Amsterdam of een wereldreiziger op weg naar een gletsjer, de boodschap is overal hetzelfde: de tijd van onbegrensd en ongereguleerd reizen lijkt voorbij. Zowel vervoerders als bestemmingen eisen meer bewustzijn en regulering om de situatie houdbaar te houden.